Wat is het?
Tot voor kort werd bij luchtverontreiniging alleen gedacht aan de vervuiling van de leefomgeving buiten. Maar luchtvervuiling komt vooral in onze woningen voor. Gezien wij het grootste deel van onze tijd binnenshuis doorbrengen, kan dit nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid. Het verergert of veroorzaakt gezondheidsklachten zoals astma, allergieën, chronische bronchitis en sommige kankers.
Wat zijn de oorzaken?
Een vervuilde binnenlucht wordt veroorzaakt door fysische, biologische of chemische factoren.
Enkele voorbeelden van fysische factoren zijn temperatuur, vochtigheid, vezels (bvb. asbest), stof, maar ook straling (bvb. radon, een afvalproduct van uranium dat afkomstig is uit de bodem).
Biologische factoren zijn virussen, bacteriën, schimmels, huisstofmijten en huidschilfers van mensen en dieren. De belangrijkste bron van bacteriën in de binnenlucht is de mens zelf. Waterschade en vocht veroorzaken vaak verspreiding van grote hoeveelheden schimmels of hun bijproducten. De belangrijkste allergenen (dit zijn stoffen die een allergische reactie veroorzaken) in de binnenlucht zijn afkomstig van de huid en uitwerpselen van dieren, schimmels, en in mindere mate huisstofmijten en planten.
De belangrijkste chemische factor binnenshuis is tabaksrook, door zowel actief als passief roken. Andere belangrijke chemische factoren zijn:
- vluchtige organische stoffen (VOS) in het verkeer maar ook bijvoorbeeld in verf, reinigings- en ontsmettingsproducten, insecticide en bouwmaterialen;
- verbrandingsgassen, bvb. van sigaretten;
- formaldehyde, ook wel spaanplaatgas genoemd, dat vrijkomt uit bepaalde lijmen en harsen (isolatiemateriaal, verven, nieuwe meubels);
- anorganische gassen zoals koolstofmonoxide (CO) door slechte verbranding uit kolenkachels, koolstofdioxide (CO2), stikstofdioxide (bvb. gasfornuis) en ammoniak;
- organische chemicaliën uitgestoten door bouwmaterialen, vernissen, lijmen, bekledingsmaterialen en verbrandingsprocessen.
Wat zijn de gevolgen?
Vochtschade in een gebouw veroorzaakt een grote hoeveelheid schimmels. Dat kan leiden tot allerlei symptomen die men groepeert onder de naam ‘toxischeschimmelsyndroom’. Mensen die in vochtbeschadigde huizen leven, hebben inderdaad vaker last van irritatie en luchtweginfecties en van algemene en allergische symptomen. Deze symptomen lijken erg op die van het ‘sickbuildingsyndroom’. De precieze oorzaken van dit syndroom zijn onbekend. Men neemt aan dat er vele oorzaken meespelen en de klachten te wijten zijn aan verschillende verontreinigende factoren in gebouwen. Het syndroom kan optreden bij maar liefst 30% van de werknemers in nieuwe kantoorgebouwen. Symptomen zijn irritatie van de ogen en de keel, hoofdpijn, vermoeidheid, verstopte neus, huiduitslag en een droge huid, kortademigheid, hoesten, duizeligheid en misselijkheid.
Ook vervuilende stoffen in huis kunnen allergische reacties teweegbrengen, hetzij onmiddellijk zoals astma, atopisch eczeem, atopische rinitis, of uitgesteld zoals bvb. boerenlong. Een onmiddellijke allergische reactie is meestal een gevolg van blootstelling aan dieren of de stoffen die zij uitscheiden, aan schimmels of huisstofmijt.
Spaanderplaat, sommige meubelmaterialen en lak geven formaldehyde af. Deze stof heeft een typisch bijtende geur en irriteert de slijmvliezen van ogen, neus en luchtwegen.
Sommige stoffen, zoals asbest, kunnen het risico op longkanker verhogen.
Wat kun je zelf doen?
Door voldoende te ventileren en te verluchten voorkom je dat hinderlijke en schadelijke stoffen en gassen zich ophopen. Voldoende ventileren betekent dat je ervoor zorgt dat er een voortdurende (24 u/24 u) aanvoer van verse lucht is in huis en een voortdurende afvoer van vervuilde lucht. De meest eenvoudige manier is om klepraampjes of roosters die tegenover elkaar liggen open te zetten, zodat de lucht goed kan doorstromen.
Daarnaast is het goed om één of twee keer per dag het raam of de deur een kwartier of halfuur wijd open te zetten om de lucht te verversen, vooral wanneer er extra vocht in de lucht komt zoals na het koken, douchen of drogen van de was.
Je kunt de woning best verluchten via ramen die zich niet aan de straatkant bevinden. Is dit niet mogelijk, dan verlucht je best buiten de spitsuren.
Verder kun je volgende tips toepassen:
- Probeer de was niet binnen te drogen en gebruik een dampkap bij het koken;
- Plaats meubels, beelden, zware gordijnen,... op minstens 10 cm afstand van de muren;
- Verwarm de woning voldoende om vochtproblemen te voorkomen;
- Dek vochtige plaatsen nooit af door er iets voor te zetten;
- Kijk je huis na op technische defecten;
- Was het beddengoed wekelijks op 60 graden;
- Verwijder schimmels met javel verdund in water;
- Los vochtproblemen op;
- Bewaar GFT-afval buiten (bron van schimmels!);
- Rook NIET binnen;
- Ga verstandig om met het gebruik van chemische stoffen en reinigingsproducten;
- Vermijd producten met gevaarsymbolen, lees goed de etiketten en gebruiksaanwijzingen;
- Ontsmetten met bleekwater is zelden nodig, reinigen met een allesreiniger is meestal voldoende;
- Gebruik een schoonmaakmiddel dat niet irriteert en onschadelijk is voor de gezondheid. Doseer de schoonmaakmiddelen juist; meer is niet beter;
- Vermijd tapijten en kussens (huisstofmijt);
- Huisstofmijten houden niet van licht. Zorg voor voldoende lichtinval;
- Gebruik geen luchtverfrissers (deze bevatten vluchtige organische stoffen (VOS));
- Laat je schoorsteen 1 x per jaar schoonmaken;
- Laat apparaten voor productie van warm water (waterverwarmers en badgeisers) regelmatig nakijken.
Wat kan je arts doen?
Je arts is de ideale persoon om milieugezondheidsproblemen vast te stellen: hij kent jou en je gezin, de omgeving waarin je woont en weet waar je werkt. Je huisarts kan je vragen om een milieu-expositievragenlijst in te vullen. Samen met de vragenlijst en een lichamelijk onderzoek kan hij bekijken of het milieu een rol speelt bij jouw klachten. Eventueel kan hij ook een bloedstaal nemen voor een toxicologisch onderzoek. Je arts kan een MMK (medisch milieudeskundige) aanstellen. Dit is een specialist in milieugezondheidskunde die eventueel een woonomgevingsonderzoek komt doen: hij inspecteert dan de woning en laat zo nodig metingen uitvoeren.
Bronnen