Rookstopmiddel Champix® opnieuw beschikbaar

Waar komt dit nieuws vandaan?

Champix® (actieve stof: varenicline) is een geneesmiddel dat helpt om te stoppen met roken. Het werd ontwikkeld door Pfizer en kwam in 2006 op de markt. In 2021 werd het echter uit de handel genomen vanwege te hoge concentraties van een mogelijk kankerverwekkende stof, nitrosamine, in sommige loten. Na aanpassing van het productieproces is het geneesmiddel weer veilig voor gebruik en opnieuw beschikbaar. Dat meldde VRT NWS op 31 mei 2025 (1).

Bron

(1) Rookstopmiddel Champix komt opnieuw op de markt en wordt terugbetaald. VRT NWS. 31 mei 2025.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Hoe werkt Champix®? En hoe effectief is het?

Champix® bindt aan dezelfde receptoren in de hersenen als nicotine. Daardoor vermindert het ontwenningsverschijnselen en blokkeert het ook tijdelijk het beloningssysteem in de hersenen. Op die manier onderdrukt het de drang naar een sigaret en neemt het het aangename gevoel bij het roken weg.

Volgens een grootschalige wetenschappelijke analyse van 41 studies met ruim 17.000 deelnemers blijkt dat Champix® ongeveer 2 keer zo goed werkt als placebo (2):

• Zonder behandeling stopt ongeveer 1 op de 10 mensen succesvol met roken.
• Met Champix® stijgt dat naar 2 tot 2,5 op de 10 mensen, die minstens 6 maanden nadat ze gestopt zijn nog rookvrij zijn.
• Ook in vergelijking met andere rookstopmiddelen zoals nicotinevervangingstherapie (nicotinepleisters, -kauwgom, of zuigtabletten) of bupropion doet Champix® het beter.

Risico’s op bijwerkingen

Veelvoorkomende bijwerkingen zijn misselijkheid, slapeloosheid, abnormale dromen en hoofdpijn, vooral bij de start van de behandeling (3). Daarom wordt gestart met een testverpakking van 2 weken om te zien of iemand het middel goed verdraagt.

Volgens grote studies verhoogt Champix® het risico op hart- en vaatproblemen of psychische klachten zoals depressie, angst of zelfmoordgedachten niet (4,5). Wie eerder psychische klachten had, kan wel gevoeliger zijn voor stemmingsstoornissen tijdens het stoppen.

Kankerverwekkende onzuiverheden: nitrosamines

Nitrosamines ontstaan wanneer nitrieten (zoals uit bewaarmiddelen) reageren met amines (bouwstenen van eiwitten). Ze komen voor in voeding zoals gegrild of bewerkt vlees, gefrituurde producten, sigarettenrook, rubberproducten en sommige geneesmiddelen (6). Ze zijn mogelijk kankerverwekkend: langdurige blootstelling aan te hoge hoeveelheden kan het risico op kanker verhogen.

Voor medicijnen gelden daarom strenge limieten. Voor het nitrosamine in Champix®, N-nitroso-varenicline, is dat 37 nanogram per dag. Ter vergelijking: via een gemiddeld westers dieet krijgen mensen dagelijks meer dan 2000 nanogram nitrosamines binnen, vooral uit vlees, oliën en bier. Bij rokers kan de blootstelling zelfs oplopen tot meer dan 20.000 nanogram per dag. 

In 2021 werd Champix® uit voorzorg uit de handel genomen, omdat sommige loten die limiet overschreden (7). Er was geen acuut gezondheidsrisico, maar doordat de limiet overschreden was, moest het worden teruggeroepen. De producent, Pfizer, wijzigde daarop het productieproces. Daardoor is het risico op vorming van nitrosamines nu onder controle (8).

Champix® is niet het enige medicijn waarbij dit probleem opdook. Eerder gebeurden gelijkaardige terugroepingen bij sartanen (bloeddrukmedicatie), ranitidine (een oud middel tegen maagzuur) en metformine (een diabetesgeneesmiddel). Daardoor zijn de controles en regels rond nitrosamines in geneesmiddelen veel strenger geworden. Dat toont aan dat het systeem van geneesmiddelenbewaking (zogenaamde farmacovigilantie) goed werkt.

Het jarenlange ontbreken van Champix® had wel een impact: studies uit Frankrijk en Engeland toonden aan dat het tekort leidde tot meer herval en minder succesvolle pogingen om te stoppen met roken bij mensen die eerder al gestopt waren (9,10).

In de praktijk

Gezond blijven begint vaak met ongezonde gewoontes te vermijden. Stoppen met roken is daarbij een van de meest doeltreffende stappen die je zelf kan zetten.

De maatschappelijke kost en gezondheidskost van roken is enorm: naast verhoogde risico’s op hart- en vaataandoeningen, kanker, longproblemen en een resem andere aandoeningen, vormt het ook een zware belasting voor onze gezondheidszorg. Volgens de meest recente cijfers rookt ongeveer 19% van de Belgische bevolking (11).

Wil je zelf stoppen met roken? Dit zijn een aantal concrete stappen die je kan nemen:

• Een goede begeleiding doet je slaagkansen om succesvol te stoppen stijgen:
  • Bel gratis naar Tabakstop op 0800 111 00 of bezoek de website.
  • Rookstopbegeleiding is terugbetaald in Vlaanderen. Hier vind je een lijst van erkende tabakologen die je kunnen helpen.
  • Vraag raad aan je arts of apotheker. Zij kunnen zorgen voor een gepaste ondersteuning.
• Champix® of andere hulpmiddelen zijn ondersteunende middelen om beter te kunnen stoppen met roken. Bespreek met je arts wat voor jou de beste opties zijn. Een behandeling met Champix® duurt 12 weken en is deels terugbetaald voor personen ouder dan 18 jaar die begeleid worden door een tabakoloog.

Conclusie

Na jarenlange afwezigheid keert Champix® terug als terugbetaald rookstopmiddel. Voor sommige rokers kan zo’n hulpmiddel net het extra duwtje in de rug zijn om succesvol te kunnen stoppen. De belangrijkste stap? Beslissen dat je wil stoppen. Bespreek met je huisarts en tabakoloog welke aanpak het best bij jou past. Met de juiste ondersteuning vergroot je je kans op een rookvrij leven aanzienlijk.

Referenties

• (2) Livingstone-Banks J, Fanshawe TR, Thomas KH et al. Nicotine receptor partial agonists for smoking cessation. Cochrane Database Syst Rev 2023;5(5).
• (3) Bijsluiter Champix®
• (4) Prochaska JJ, Hilton JF. Risk of cardiovascular serious adverse events associated with varenicline use for tobacco cessation: systematic review and meta-analysis. BMJ 2012;344:e2856.
• (5) Thomas KH, Martin RM, Knipe DW et al. Risk of neuropsychiatric adverse events associated with varenicline: systematic review and meta-analysis. BMJ 2015;350:h1109.
• (6) Nudelman, R, Kocks G, Mouton B et al. The Nitrosamine ‘Saga’: Lessons Learned from Five Years of Scrutiny. Org. Process. Res. Dev. 2023;27:1719–1735.
• (7) Pfizer. FAGG. CHAMPIX (varenicline) - terugroeping loten omwille van de aanwezigheid van de onzuiverheid N-nitroso-varenicline boven de door Pfizer bepaalde aanvaardbare dagelijkse inname limiet. 30 september 2021.
• (8) Goura R., Katari NK, Ramprasad AK et al. Improved and ‘Nitrosamines Free’ Process for the Preparation of an α4β2 Neuronal Nicotinic Acetylcholine Receptor Agonist-Varenicline Tartrate. Polycyclic Aromatic Compounds 2022;43(6), 5299–5309.
• (9) Lepert A, Bourneau-Martin D, Lebrun-Vignes B et al. Clinical consequences of varenicline shortage: A study on the French national pharmacovigilance database. Therapie. 2025:S0040-5957(25)00037-X.
• (10) Jackson SE, Brown J, Tattan-Birch H et al. Impact of the disruption in supply of varenicline since 2021 on smoking cessation in England: A population study. Addiction 2024;119(7):1203-1210.
• (11) Fiers S, Braekman E. Preventiebarometer: Tabak. Sciensano 2022.