Wat is chronische pancreatitis?
Chronische pancreatitis is een chronische ontsteking van de pancreas of alvleesklier. Gezond weefsel in de pancreas wordt vervangen door littekenweefsel. Daardoor ontstaat er onherstelbare schade en kan de pancreas zijn functie niet meer uitvoeren.
Vaak is de pancreas tijdelijk ontstoken. We spreken dan van een acute pancreatitis. Bij een chronische pancreatitis is de pancreas langdurig ontstoken of komt de ontsteking steeds terug.
Wie aan chronische pancreatitis lijdt, heeft meer kans op pancreaskanker en botontkalking.
Wat doet de pancreas?
De pancreas ligt in de buikholte, juist onder de maag, en maakt enzymen aan. Die spelen een belangrijke rol bij de vertering van eiwitten, koolhydraten en vooral vetten. De enzymen knippen de voedingsstoffen in kleinere stukken. Die worden opgenomen in het lichaam ter hoogte van de darm.
De pancreas produceert ook bepaalde hormonen, waaronder insuline. Insuline zorgt ervoor dat suiker (glucose) opgenomen wordt in de lichaamscellen. Daar wordt het als energiebron gebruikt.
Oorzaken
Chronische pancreatitis wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren. Te veel alcohol drinken is de belangrijkste. Als je lange tijd dagelijks meerdere glazen alcohol drinkt, heb je meer kans op chronische pancreatitis.
Andere oorzaken zijn:
- roken;
- herhaalde aanvallen van acute pancreatitis;
- te veel vetten in het bloed (hypertriglyceridemie);
- erfelijke factoren;
- zeldzame auto-immuunaandoeningen waarbij het lichaam afweerstoffen maakt tegen de eigen lichaamscellen;
- glutenintolerantie (coeliakie);
Soms wordt er geen oorzaak gevonden.
Hoe vaak komt chronische pancreatitis voor?
Wereldwijd komt chronische pancreatitis voor bij ongeveer 10 op 100.000 mensen. In Europa komt het vaker voor, maar precieze cijfers ontbreken.
Hoe kan je chronische pancreatitis herkennen?
- Pijn in de bovenbuik is de meest voorkomende klacht:
- De pijn kan uitstralen naar je rug, je zij en je schouders.
- Je kan continu pijn hebben of afwisselend wel en geen pijn hebben.
- Je kan ook last hebben van misselijkheid en overgeven. De klachten zijn vaak erger na het eten.
- Doordat de pancreas na verloop van tijd minder enzymen produceert, ontstaan er problemen met de vertering (vooral de vertering van vet):
- Je hebt dan last van vettige diarree (vetdiarree).
- Je hebt een verhoogde kans op een tekort aan vitamine A, D, E en K.
- Misselijkheid, overgeven en vetdiarree vergroten de kans op gewichtsverlies en ondervoeding.
- Soms ontstaat er geelzucht. Je huid en oogwit kleuren dan geel.
- Als je pancreas ook geen insuline meer kan maken, krijg je diabetes.
Hoe stelt je arts chronische pancreatitis vast?
Je arts vraagt naar je klachten. Denkt je arts dat je misschien chronische pancreatitis hebt? Dan zal die je doorverwijzen naar een specialist.
De specialist zal enkele onderzoeken laten uitvoeren, zoals een bloedonderzoek en een CT- of MRI-scan. De specialist zal ook een behandeling voorstellen.
Wat kan je zelf doen?
Alcohol en roken
- Alcohol drinken wordt sterk afgeraden, ook als alcohol niet de oorzaak is van de chronische pancreatitis.
- Ook roken kan je beter laten. Stoppen met roken is vaak niet gemakkelijk. Op deze pagina vind je info en tips.
Eten en drinken
- Drink genoeg water: 1 tot 1,5 liter per dag.
- Je eet best geen vetrijke maaltijden en voedingsmiddelen (bijvoorbeeld gefrituurde gerechten, mayonaise, boter of vet vlees). Je spreidt je inname van vet ook best over de dag.
- Heb je last van pijn na het eten, overgeven of misselijkheid? Dan eet je beter zes kleine maaltijden in plaats van drie grote.
- Je mag voedingsvezels eten, maar best niet te veel. Zo kies je beter voor bruin brood dan voor wit of volkorenbrood.
- Als je last hebt van gewichtsverlies of ondervoeding, kan je je laten begeleiden door een diëtist. Die werkt een dieet op maat uit dat rijk is aan energie en eiwitten.
- Ook als je diabetes hebt, kan je bij een diëtist langsgaan voor advies op maat.
Steun zoeken
Weet dat je er niet alleen voor staat:
- Zoek hulp bij familie of vrienden. Die kunnen je ondersteunen als je het moeilijk hebt.
- Contact met lotgenoten kan waardevol zijn. Je kan er tips en inspiratie vinden om met je aandoening om te gaan.
- Je kan er ook over praten met je zorgverleners.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
- Je arts kan medicatie voorschrijven tegen de pijn.
- Een diëtist kan je helpen om de juiste voedingskeuzes te maken (zie hierboven).
- Als je wil stoppen met roken, kan je je laten begeleiden door een tabakoloog.
- Als je last hebt van vetdiarree, zal je arts je enzymen voorschrijven. Dat zijn medicijnen die de stoffen vervangen die de pancreas niet meer zelf aanmaakt en die nodig zijn voor de spijsvertering. Je neemt ze in tijdens het eten.
- Bij ernstige pijn of complicaties is soms een operatie nodig.
Meer weten?
- MDL Fonds: chronische alvleesklierontsteking
- Alcoholhulp: info over alcohol, zelfhulp en begeleiding
- Tabakstop: info over roken, verslaving en hulp bij het stoppen met roken
- De voedingsdriehoek: tips om gezond te eten