Depressie bij ouderen

Wat is het?

Een depressie:

• is een psychische aandoening;
• kan op alle leeftijden voorkomen;
• kan mild, matig of ernstig zijn.

Ernstige depressie

Als je ouder bent dan 65 jaar, dan is de kans groter dat een depressie:

• ernstig verloopt;
• gepaard gaat met:
  • meer kans op dementie en overlijden;
  • meer angst;
  • donkere gedachten en pogingen tot zelfdoding;
  • verdere mentale achteruitgang.
    

Oorzaken

Hoe ouder je wordt, hoe meer kans je hebt om een depressie door te maken, bijvoorbeeld door:

• een lichamelijke aandoening;
• minder mobiel zijn;
• een dierbare verliezen;
• eenzaamheid;
• beginnende dementie;
• bijwerkingen van geneesmiddelen, zoals:
  • kalmeermiddelen;
  • vochtafdrijvers.

Hoe vaak komt het voor?

Iets meer dan een op de tien 65-plussers ontwikkelt een depressie. Ongeveer de helft van die personen lijdt aan een ernstige vorm.

Hoe kan je het herkennen?

Kernsymptomen

Je hebt mogelijk een depressie als je sinds meer dan een maand gedurende het grootste deel van de dag:

• een sombere stemming hebt;
• minder interesse of plezier ervaart in zowat alle activiteiten.
  

Andere klachten

Als je met een depressie kampt, kan je ook last hebben van:

• schuld- en minderwaardigheidsgevoelens;
• concentratiestoornissen;
• gedachten over dood of zelfdoding;
• lichamelijke klachten, zoals:
  • gewichtstoename of -verlies;
  • verminderde eetlust;
  • slapeloosheid.

Risicofactoren

Op oudere leeftijd heb je vaak andere aandoeningen die je dagelijkse activiteiten beperken. Die situatie verhoogt het risico op een depressie.

Vaak merken je familieleden of verzorgers wel dat je je anders gedraagt, maar denken ze niet meteen aan een depressie.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Heb je op oudere leeftijd klachten van een depressie? Dan neemt je arts die altijd ernstig.

Hij probeert steeds te achterhalen of:

• je klachten het gevolg zijn van:
  • een fysieke aandoening:
    • eventueel via een CT-scan van de hersenen;
  • effecten van medicatie:
    • via een bloedonderzoek.

• je werkelijk een depressie hebt op basis van:
  • het patroon van je klachten;
  • psychologische tests, zoals de ‘Geriatric Depression Scale 15’-vragenlijst.

Waaruit bestaat de behandeling van een depressie?

Multidisciplinair zorgplan

De behandeling van een depressie gebeurt op basis van een zorgplan:

• Een zorgplan wordt opgemaakt in overleg met:
  • je familie;
  • je mantelzorger(s);
  • de thuisverpleging;
  • een kinesitherapeut, voor bijv. beweegsessies;
  • een psycholoog, voor bijv. gesprekstherapie;
  • een ergotherapeut;
  • een psychiater (indien nodig).

• Het kan al dan niet georganiseerd worden binnen een woonzorgcentrum.

• De afspraken tussen de verschillende zorgverleners staan in het zorgplan vermeld.

Medicatie of niet?

Als je een depressie hebt, zijn volgende maatregelen belangrijk:

• Zorg voor een duidelijke dagstructuur en plan activiteiten.

• Psychologische ondersteuning is noodzakelijk.

• Beweeg voldoende: neem bijv. deel aan beweegsessies in groep.

• Volg psychotherapie, individueel of in groep:
  • Je kan bijv. een levensverhaal opstellen (life review-therapie).
  • Als je mentaal achteruitgaat, is deze therapie iets moeilijker.

Geneesmiddelen tegen depressie (antidepressiva) zijn zinvol als je aan een ernstige depressie lijdt.

• Meestal kiest je arts een selectieve serotonine-heropnameremmer (bijv. sertraline, escitalopram) of een tricyclisch antidepressivum (bijv. nortriptyline).

• Je start met medicatie aan een lage dosis, bijv. de helft van een normale dosis. Dat is belangrijk, omdat je op oudere leeftijd:
  • vaak ook andere medicatie inneemt die het effect van de antidepressiva kan beïnvloeden;
  • medicatie vaak trager afbreekt;
  • langer moet wachten tot je een effect van de medicatie merkt.

Na 2 maanden beoordeelt je arts het resultaat van de medicatie. Is dat positief, dan kan je de behandeling gedurende 6 tot 12 maanden verderzetten.

Slaap- en kalmeermiddelen (benzodiazepines) kan je het best vermijden. Ze verhogen de kans dat je valt.

Doorverwijzing

Je arts overlegt tijdig met een psychiater of verwijst je naar hem door wanneer:

• je aan zelfdoding denkt;
• de behandeling niet goed werkt;
• je veel last hebt van bijwerkingen van de medicatie;
• je verschillende psychiatrische aandoeningen hebt.

Meer weten?

• https://www.tegek.be/
• https://www.tegek.be/psychische-problemen/klachten/depressie
• Luister naar onze podcast over antidepressiva.

Bronnen

• https://www.ebpnet.be
• Richtlijn Depressie bij volwassenen van Domus Medica, oktober 2016.