Wat is het?
Prostaat
De prostaat is een klier, zo groot als een kastanje, die onder je blaas zit. Enkel mannen hebben een prostaat. Je plasbuis loopt vanuit je blaas door je prostaat en penis naar buiten.
Je prostaat produceert het vocht waarin je zaadcellen zwemmen. Bij een zaadlozing scheid je dat vocht via je plasbuis uit.
Prostaatkanker
Bij prostaatkanker ontstaan er kwaadaardige cellen in je prostaat:
- Meestal groeit de tumor zeer traag en krijg je nooit klachten.
- Er sterven meer mannen mét prostaatkanker dan dóór prostaatkanker.
Hoe vaak komt het voor?
- Prostaatkanker is de meest voorkomende kwaadaardige kanker bij mannen.
- Het ontstaat bijna steeds na de leeftijd van 60 jaar.
- Je risico is 2 tot 3 keer groter als bij je vader of broer prostaatkanker werd vastgesteld.
- Zo’n 9% van de mannen ouder dan 80 jaar die de huisarts consulteren heeft prostaatkanker.1
- Veel van de gevallen blijven echter onopgemerkt.
- Bij lijkschouwingen wordt bij 70 tot 80% van de tachtigplussers toevallig prostaatkanker vastgesteld.
- Meer dan 90% van de mannen met niet-uitgezaaide prostaatkanker overleeft langer dan 10 jaar. Bij uitgezaaide kanker ligt de levensverwachting lager.
Hoe kan je het herkennen?
Prostaatkanker veroorzaakt meestal geen klachten.
Symptomen
In zeldzame gevallen krijg je wel symptomen. Die lijken op de klachten die je hebt bij een goedaardige prostaatvergroting, bijvoorbeeld:
- veelvuldig plassen;
- een slechte of onderbroken straal;
- het gevoel dat je je blaas niet voldoende leeg kan plassen.
Uitgezaaide prostaatkanker
Als prostaatkanker is uitgezaaid, kan je ook daarvan klachten ervaren. Pijn in je botten, vooral in je ribben en je wervelkolom, komt het vaakst voor.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Lichamelijk onderzoek en bloedafname
Ben je ouder dan 50 jaar en heb je bovenstaande klachten? Dan heb je misschien een prostaataandoening. Je arts kan dan volgende onderzoeken uitvoeren:
- een onderzoek via de anus (‘rectaal toucher’);
- Zo kan de arts met zijn vinger door de endeldarm voelen hoe groot je prostaat is.
- Hij kan ook nagaan of er knobbeltjes aanwezig zijn.
- een bloedafname om je PSA (prostaatspecifiek antigeen) te bepalen.
- Een verhoogde PSA-waarde kan wijzen op prostaatkanker, maar heeft vaak een andere oorzaak, zoals een ontsteking of goedaardige vergroting van de prostaat.
Verdere onderzoeken
Op basis van je klachten, het onderzoek en de resultaten van het bloedonderzoek kan je arts beslissen om je door te verwijzen naar een uroloog. Deze arts is gespecialiseerd in de urinewegen en geslachtsorganen.
Hij kan via je anus:
- een echografie maken van je prostaat;
- een stukje weefsel afnemen voor verder onderzoek (biopsie).
De arts kan ook een MRI-scan van je prostaat nemen:
- Daarmee kan hij de diagnose van prostaatkanker stellen.
- Hij kan ook nagaan in welke mate de tumor zich lokaal verspreid heeft.
Prostaatkanker opsporen (screening)
Met een bloedtest (PSA-test) kan een arts prostaatkanker opsporen nog voor de eerste klachten opduiken:
- Zoals hierboven vermeld, wijst een verhoogde PSA-waarde niet altijd op prostaatkanker.
- Het heeft vaak een andere oorzaak, zoals een ontsteking of goedaardige vergroting van de prostaat.
Systematische screening wordt niet aanbevolen
Systematische screening op prostaatkanker zou het sterftepercentage wat kunnen doen dalen. Het grote probleem hier is echter de overbehandeling:
- Veel mannen lijden aan een ‘latente’ of ‘slapende’ prostaatkanker:
- Dat betekent dat hij nooit voor problemen zal zorgen of zal uitzaaien.
- De kanker beïnvloedt de levensduur niet.
- Prostaatkanker vaststellen geeft echter wel bijna altijd aanleiding tot een ingrijpende behandeling.
- Die kan bovendien vervelende bijwerkingen veroorzaken, met een grote impact op je dagelijks welbevinden.
- Voorbeelden zijn ongewild urineverlies (incontinentie) en erectiestoornissen (impotentie).
Daarom wordt systematische screening niet aanbevolen en niet georganiseerd in ons land.
Kan screening ook nuttig zijn?
Een screening die zinvol is:
- hangt af van persoon tot persoon;
- moet altijd een goed doordachte keuze zijn (beslissing in overleg).
Bespreek steeds met je huisarts wat voor jou de beste keuze is.
Wat kan je zelf doen?
Bekende risicofactoren voor prostaatkanker zijn:
- veel vette voeding;
- overgewicht;
- roken.
Het is altijd raadzaam om in te zetten op een gezonde levensstijl:
- Ben je te zwaar? Probeer dan te vermageren.
- Rook je? Probeer er dan mee te stoppen.
- Probeer voldoende te bewegen. Dat vermindert waarschijnlijk het risico op prostaatkanker.
Wat kan je arts doen?
Er bestaan verschillende behandelingen voor prostaatkanker. Samen met je arts kies je de behandeling die voor jou het beste is, afhankelijk van:
- je leeftijd;
- het stadium en de uitgebreidheid van de kanker.
Mogelijke behandelingen zijn:
- afwachten, al dan niet met regelmatige controle van de bloedwaarden en een echografie;
- de prostaat chirurgisch verwijderen;
- de prostaat bestralen (uitwendig of inwendig);
- medicatie die het mannelijke hormoon tegenwerkt (vaak via spuitjes);
- de teelballen wegnemen.
Meer weten?
Bronnen
- https://www.ebpnet.be
- https://www.domusmedica.be
- KCE - Informatie over de opsporing van prostaatkanker met PSA op basis van de Belgische gegevens
1 Intego databank