Wat is het?
Je neus verwarmt, bevochtigt en filtert de lucht die je inademt. Zo beschermt je neus zichzelf tegen het uitdrogend effect van de luchtstroom. De linker- en rechterzijde van je neusholte nemen elk om beurt cycli van ongeveer 3 uur om te ademen. Dat wil zeggen dat je steeds hoofdzakelijk door het ene, dan wel door het andere neusgat ademt. Dat is volledig normaal.
Als je een verstopte neus hebt, kan je via je neus niet voldoende lucht inademen. Je ademt dan meer door je mond, waardoor je een droge mond krijgt.
Een verstopte neus kan in slaap vallen of doorslapen moeilijk maken.
Oorzaken
Verschillende dingen kunnen een verstopte neus of loopneus veroorzaken:
- een ontsteking van het neusslijmvlies (dit is rinitis, bijv. door een allergie bij hooikoorts);
- een infectie van het neusslijmvlies (bijv. verkoudheid, sinusitis);
- een mechanische oorzaak (bijv. een scheefstaand neustussenschot).
Hoe kun je het herkennen?
Ontstekingen
Een allergie of een andere ontsteking kan je neusslijmvlies doen opzwellen en slijm produceren. Hierdoor kan je neus verstoppen of lopen.
Allergische neusslijmvliesontsteking
Een allergische neusslijmvliesontsteking (allergische rinitis) komt vaak voor. Je kan last hebben van:
- niezen, dikwijls meerdere keren na elkaar;
- waterige neusloop;
- jeukende of waterige ogen.
Vaak heb je deze klachten sinds lange tijd of keren ze regelmatig terug.
Heb je vooral last bij zonnig droog weer en alleen in het gras- of boompollenseizoen? Dan heb je waarschijnlijk hooikoorts.
Soms zijn de symptomen niet duidelijk seizoensgebonden, maar kan stofzuigen, bedden opmaken (huisstofallergie) of contact met dieren ze uitlokken. Mensen met dergelijke klachten hebben ook vaker last van astma.
Gewone neusslijmvliesontsteking
Bij een gewone neusslijmvliesontsteking (rinitis) heb je ook een verstopte neus of loopneus, maar heb je meestal geen last van je ogen. Vaak zijn je sinussen wat ontstoken en heb je pijn en een drukkend gevoel ter hoogte van je kaken. Je reukzin kan ook verminderen.
Soms krijg je klachten omdat je lichaam te sterk reageert op prikkels zoals:
- bepaalde geuren;
- stof;
- sigarettenrook;
- temperatuursverandering.
In dat geval spreken we van hyperreactiviteit van het neusslijmvlies en de luchtwegen.
Medicamenteuze neusslijmvliesontsteking
Ten slotte kan je een verstopte neus hebben door (langdurig) ontzwellende neussprays te gebruiken. We spreken dan van een medicamenteuze neusslijmvliesontsteking.
Infecties
Bij een infectie raakt je neusslijmvlies besmet door een virus of bacterie. Dat veroorzaakt een verstopte neus of loopneus.
Verkoudheid
Bij een gewone verkoudheid kun je naast een verstopte neus of loopneus ook last hebben van:
Na een week ben je doorgaans weer de oude.
Sinusitis
Soms zijn ook je sinussen ontstoken (sinusitis). Dan heb je last van:
- waterig of etterig slijm in je neus en keel;
- een drukkend of pijnlijk gevoel ter hoogte van de getroffen sinus (voorhoofd of bovenkaak), dat toeneemt wanneer je voorover buigt;
- soms een algemeen ziektegevoel met koorts.
Deze aandoeningen kunnen chronisch worden.
Soms heb je afwijkingen van het slijmvlies, bijvoorbeeld als gevolg van roken of bestraling, en ben je daardoor gevoeliger voor infecties.
Mechanische oorzaken
Je neus kan ook verstopt zijn omdat er iets in de weg zit. Voorbeelden zijn:
- neuspoliepen;
- vergrote neusamandelen;
- afwijkingen van de neus;
- tumoren;
- een vreemd voorwerp.
Neuspoliepen
Neuspoliepen zijn goedaardige zwellingen van het neusslijmvlies. Ze ontstaan meestal aan beide kanten. Daardoor adem je door je mond en snurk je dikwijls zwaar.
Poliepen komen vaker voor bij mensen met astma.
Eenzijdig verstopte neus
Een neus die aan één kant verstopt is zien we bij:
- afwijkingen van het neustussenschot;
- aangeboren;
- veroorzaakt door een trauma.
- een vreemd voorwerp in de neus;
- vooral bij kinderen of personen met een mentale beperking;
- met stinkende, etterige afscheiding.
- neustumoren;
- met soms bloederige afscheiding.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Bevraging
Je arts vraagt:
- welke klachten je hebt;
- hoelang je al ziek bent;
- welke factoren de verstopte neus of loopneus uitlokken.
Zo kan hij een idee krijgen van de mogelijke oorzaken.
Onderzoek
Je arts kan ook je neus onderzoeken met een speciaal apparaatje (neusspeculum). Dit is vooral nuttig:
- bij ouderen;
- wanneer je klachten hebt aan slechts één kant van je neus;
- wanneer de behandeling onvoldoende resultaten oplevert.
Je arts kan een bloedonderzoek of huidpriktests uitvoeren wanneer hij vermoedt dat je een allergische neusslijmvliesontsteking hebt.
Beeldvormend onderzoek is zelden nodig. Wilt je arts toch aan de hand van beeldvorming de uitgebreidheid van de aandoening en dus de verdere behandeling bepalen? Dan is de beste keuze een CT-scan.
Wat kun je zelf doen?
Heb je een allergie? Vermijd dan de uitlokkende prikkels.
- Neem geen huisdieren waarvoor je allergisch bent.
Heb je een huisstofmijtallergie? Onderhoud je woning dan goed:
- Maak je slaapkamer stofvrij.
- Reinig de vloer regelmatig met een natte dweil.
- Vermijd kleerkasten, dozen, valiezen, kaders, foto’s e.d. in je slaapkamer.
Wat kan je apotheker doen?
Je apotheker kan je zoutspoelingen of neussprays aanraden om je klachten te verlichten. Dat volstaat meestal. Je apotheker geeft je raad over de juiste neusspray. Hij legt je uit hoe je de spray correct moet gebruiken.
Ontzwellende neusspray
Een neusspray zoals xylometazoline ontzwelt je neusslijmvlies. Het middel heeft geen invloed op de duur van je ziekte, noch op je genezingsproces. Eigenlijk vermindert zo’n spray alleen tijdelijk je klachten.
- Gebruik een ontzwellende neusspray, op basis van xylometazoline, het best zo kort mogelijk: maximaal gedurende 5 dagen en liefst enkel ’s nachts.
- Als je het langdurig gebruikt, geeft het vaak aanleiding tot een zogenaamd rebound-effect:
- Dit betekent dat, wanneer het middel uitgewerkt is, je slijmvlies meer opzwelt dan tevoren.
- Hierdoor blijf je een neusspray gebruiken en raak je er nog moeilijk vanaf.
Neusspray met cortisone
Een neusspray met cortisone, zoals mometason, kan ook helpen. Het verlicht een verstopte neus en verbetert je reukzin.
- Zo’n spray mag je, in tegenstelling tot een ontzwellende neusspray zoals xylometazoline (zie boven), wel langer gebruiken.
- Vraag hiervoor eerst advies aan je arts. Met een doktersvoorschrift krijg je een cortisone-neusspray ook terugbetaald.
Dit middel werkt pas maximaal na 3-10 dagen. Houd de behandeling dus even vol.
Neusspray met antihistaminicum
Heb je klachten door een allergie? Dan kan je apotheker je een neusspray met een anti-allergisch geneesmiddel (antihistaminicum) meegeven. Dat kan de typische allergieklachten afremmen.
Antihistaminica die je via de neus (nasaal) toedient, verlichten neussymptomen (niezen, jeuk, loopneus, verstopte neus), maar hebben geen effect op de ogen.
Wat kan je arts doen?
De behandeling hangt af van de oorzaak van de verstopte neus of loopneus.
- Bij een allergie kan je arts een anti-allergisch geneesmiddel (antihistaminicum) of een neusspray met cortisone voorschrijven.
- Bij een infectie heb je zelden antibiotica nodig.
- Met een ingreep kan een arts een afwijkend neustussenschot corrigeren en neuspoliepen of vergrote amandelen wegnemen.
Meer weten?
Bronnen
- https://www.ebpnet.be: Verstopte neus
- Zelfzorgadvies in de apotheek, Praktijkgids 2. S. Cornwell, V. Foulon. Uitgeverij Acco. Editie 2018.