Keelpijn

Wat is het?

Keelpijn kan een symptoom zijn van een keelontsteking of van een amandelontsteking:

• Bij een keelontsteking zijn de slijmvliezen in je keel ontstoken.
• Zijn ook je amandelen aangetast? Dan heb je een amandelontsteking of tonsillitis.

(Lees verder onder de afbeelding)

Oorzaken

Infectie

De oorzaak van keelpijn is meestal een infectie:

• door een virus, bijv.:
  • een virus dat je verkouden maakt;
  • soms het virus dat klierkoorts veroorzaakt (epstein-barrvirus).
• soms ook door:
  • een bacterie, zoals de streptokok;
  • een schimmel, bijv. wanneer je puffers met cortisone gebruikt bij astma of een chronische longaandoening, zoals COPD.

Andere oorzaken

In ongeveer 30% van de gevallen is er geen infectie. De keelpijn kan dan een gevolg zijn van onder meer:

• reflux;
• medicatie;
• irritatie door bepaalde stoffen (bijv. roken, droge lucht);
• verkeerd stemgebruik (bijv. veel roepen);
• een gezwollen schildklier;
• een allergie.

In deze richtlijn gaan we dieper in op keelpijn die:

• veroorzaakt wordt door een infectie;
• niet langer duurt dan 14 dagen.

Hoe kan je het herkennen?

Heb je een keelontsteking? Dan kan je naast keelpijn ook last hebben van:

• koorts;
• heesheid;
• stemverlies;
• last bij het slikken;
• opgezwollen klieren in je hals.

Keelpijn kan een symptoom zijn van een verkoudheid. In dat geval:

• hoest je meestal ook;
• heb je een loopneus en hoofdpijn;
• voel je je niet lekker.

Raadpleeg je arts in volgende gevallen:

• De keelpijn duurt langer dan 10 dagen.
• Je bent meer dan 3 weken hees.
• Je hebt:
• moeite om te ademen;
• koorts;
• pijnlijke, gezwollen klieren in je halsstreek;
• symptomen langs één kant;
• ernstige problemen om te slikken;
• zeer vaak amandelontstekingen:
  • 7 keer of meer per jaar;
  • 5 keer in 2 opeenvolgende jaren;
  • 3 keer in 3 opeenvolgende jaren.
• Je verliest gewicht zonder duidelijke oorzaak.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Je arts:

• gaat in de eerste plaats na of je een ernstige keelontsteking hebt of niet. Een ernstige keelontsteking kan te wijten zijn aan bijvoorbeeld:
• een abces;
• een ontsteking van het strotklepje (epiglottitis, zie afbeelding);
• een tumor.
  
• stelt je vervolgens vragen en onderzoekt je om de oorzaak van je keelpijn te achterhalen.

Bevraging

Je arts kan je volgende vragen stellen:

• Hoelang heb je al last?
• Hoe evolueert de pijn?
• Zijn er andere mensen met keelpijn in je omgeving?
• Voel je je algemeen ziek of heb je koorts?
• Kan je je speeksel inslikken?
• Heb je andere neus-keel-oorklachten?

Onderzoek

Je arts:

• kijkt in je mond om na te gaan hoe erg je keel ontstoken is;
• meet je temperatuur;
• bekijkt en betast je nek en hals;
• betast andere plaatsen, bijv. je liezen en oksels, wanneer hij vermoedt dat je klierkoorts hebt;
• betast je buik om een eventuele vergroting van je lever en/of milt vast te stellen.

Een afname van slijmvlies in je keel voor een kweek is niet zinvol. De resultaten heb je immers niet meteen. Soms kan je arts daar niet op wachten, bijvoorbeeld wanneer je met antibiotica moet starten.

Wat kan je zelf doen?

Heb je keelpijn zonder hoge koorts, ademhalingsklachten of ernstige slikproblemen? Dan volstaat een pijnstiller met paracetamol. Je kan gerust enkele dagen afwachten. Meestal gaat de keelpijn vanzelf over binnen 7 à 10 dagen, ook als de infectie te wijten is aan een bacterie.

Keelpijn verlichten

Probeer de keelpijn te verlichten:

• Drink regelmatig iets of zuig ergens op.
• Rust voldoende.
• Eet zacht voedsel.
• Vermijd zure dranken.
• Rook niet.
• Praat of roep niet te veel.
• Spoel je mond met een fysiologische zoutoplossing.

Andere adviezen

Was regelmatig je handen. Zo vermijd je dat je de ziektekiemen doorgeeft aan anderen.

Heb je astma of COPD en gebruik je puffers? Spoel ervoor dan je mond met water en spuw het uit.

Arts raadplegen

Ga naar je arts als je aanhoudende keelpijn hebt en:

• aan kanker lijdt;
• gewrichtsreuma hebt;
• een lagere weerstand hebt, bijv. door:
• hiv;
• stoornissen van je immuunsysteem;
• weggenomen milt;
• alcoholmisbruik;
• druggebruik;
• diabetes.
  
• in een gesloten gemeenschap leeft waar een streptokokkeninfectie voorkomt;
• hartklepproblemen hebt;
• recent een prothese hebt laten plaatsen.

Wat kan je apotheker doen?

Je kan bij je apotheker terecht voor pijnstillers:

• De voorkeur gaat naar paracetamol.

• Ibuprofen of aspirine kan ook:
• Ze hebben naast pijnstilling ook een ontstekingswerend effect.
• Je kan ze niet gebruiken:
• als je gevoelig bent voor maag- en darmlast (bijv. maagzweer of -bloeding);
• als je risico loopt op uitdroging;
• in combinatie met sommige geneesmiddelen;
• tijdens de zwangerschap.
• Aspirine vermijd je het best bij kinderen jonger dan 12 jaar met een infectie door een virus. Het kan aanleiding geven tot zeldzame, maar ernstige complicaties.
• Zuigtabletten met ontstekingsremmers (zoals flurbiprofen) worden afgeraden. Ze werken niet alleen lokaal, ter hoogte van je keel, maar over je hele lichaam. Daardoor zijn bijwerkingen mogelijk.

Het is niet bewezen dat volgende producten nuttig zijn bij keelpijn:

• zuig- en smelttabletten;
• keelsprays;
• mondspoelmiddelen;
• middelen op basis van Echinacea purpurea (rode zonnehoed).

Wat kan je arts doen?

Niet ernstige keelontsteking

Als de keelontsteking niet ernstig is en je geen risico hebt op complicaties:

• legt je arts je uit dat de keelpijn vervelend maar onschuldig is, en meestal vanzelf verdwijnt na 7 à 10 dagen;
• schrijft je arts je geen antibiotica voor, maar vooral pijnstillers: paracetamol en eventueel een ontstekingsremmer.

Ernstige keelontsteking

Als de keelontsteking ernstig is:

• schrijft je arts antibiotica voor:
  • als je tot een risicogroep behoort;
  • bij een bewezen infectie met een streptokokkenbacterie;
    • in een gesloten gemeenschap, bijv. een instelling voor personen met een mentale beperking;
    • wegens het besmettingsgevaar voor andere bewoners die in nauw contact met de persoon samenleven.

• overweegt je arts antbiotica:
  • als je ernstig ziek bent, met uitgesproken keelpijn en slikproblemen, waardoor je minder goed functioneert.
  • In dat geval schrijft je arts gewoonlijk cefadroxil voor. Mogelijke bijwerkingen zijn onder andere maagdarmlast en, zeker bij klierkoorts, huiduitslag.

Complicaties

Als je arts complicaties vermoedt, zoals een abces met eventuele verplaatsing van de huig, dan verwijst hij je door naar het ziekenhuis.

Amandelen verwijderen

Als je in de laatste twee opeenvolgende jaren minstens 7 ernstige keelontstekingen of 5 amandelontstekingen had, dan kan je eventueel je amandelen laten wegnemen. Vraag daarvoor raad aan je arts.

Meer weten?

https://www.thuisarts.nl/keelpijn

Bronnen

• https://www.ebpnet.be
• BAPCOC
• Zelfzorgadvies in de apotheek, Praktijkgids 2. S.Cornwell, V.Foulon. Uitgeverij Acco. Editie 2018.