Wat is het?
Er is sprake van perifeer vaatlijden als er een vernauwing of verstopping is in een of meerdere slagaders in de benen. Door de vernauwing kan er onvoldoende bloed stromen naar bepaalde delen van het been. Dit kan aanleiding geven tot ernstige klachten, en zelfs tot het afsterven van (delen van) het been. De meeste personen ervaren pijn in de benen bij het stappen (claudicatio), die weer verdwijnt in rust. Dat komt doordat er bij inspanning een verhoogde nood is aan bloed, terwijl dat niet mogelijk is door de vernauwing.
In 80% van de gevallen blijven de klachten vrij stabiel en zijn er geen ingrijpende maatregelen nodig. Bij 20% neemt de aandoening echter progressief toe, en zal de slagader vroeg of laat volledig dicht zitten. Kritiek zuurstoftekort in de weefsels, o.a. de beenspieren, is in feite een gevorderde vorm van vaatlijden. De doorbloeding is zo slecht dat je zelfs pijn ervaart in de voet of het been in rust. Door het getroffen been buiten het bed te laten afhangen vermindert de pijn. Er treden ook doorbloedingsstoornissen op in de huid van het been. Dit uit zich door koude voeten met verminderde gevoeligheid van de huid, nagelafwijkingen, verminderde haargroei op de onderbenen en tenen en slecht genezende wondjes. In het eindstadium kan er weefsel afsterven. En teen of een huidzone verkleurt dan zwart (gangreen).
Dergelijke gevorderde gevallen komen in aanmerking voor een chirurgisch herstel van de doorgankelijkheid van de slagader(s). Deze ingreep noemen we een revascularisatie: het herstellen van een goede doorbloeding in de benen.
Hoe stelt de arts de nood aan een operatie vast?
Het is belangrijk dat de arts evalueert wie nood heeft aan een operatie en wie niet. Daarvoor beschikt hij over een aantal onderzoeken.
- De duplexechografie: dit is een combinatie van een echografie en een Doppleronderzoek. Bij een echografie gebruikt de arts geluidsgolven om de slagader te zoeken in het been. Met de Dopplertechniek wordt de doorbloeding ervan gemeten. Het resultaat wordt door de computer in een beeld omgezet. Je krijgt dan een beeld van het bloedvat en de diameter ervan, en van de stroomsnelheid en de richting van de bloedstroom. Zo wordt de juiste plaats, de graad van vernauwing en de eventuele aanwezigheid van bloedstolsels zichtbaar.
- MRI-angiografie met contrast: bij dit onderzoek wordt eerst een contraststof ingespoten en daarna een MRI-scan van de bloedvaten gemaakt. Zo verkrijgt de arts gedetailleerde, driedimentionele beelden van de bloedvaten en de letsels. Op basis hiervan kan hij beslissen of een chirurgische ingreep nodig is.
- CT-angiografie: dit is een CT-scan-opname van de bloedvaten. Ze is minder nauwkeurig dan de MRI-scan en wordt uitgevoerd bij personen die om een of andere reden geen MRI-scan mogen ondergaan.
De behandeling
Behalve bij dringende gevallen zal de arts altijd als eerste stap, voor een periode van 3 maanden, conservatieve maatregelen aanbevelen:
- volledige rookstop;
- zo nodig vermageren;
- verlagen van de cholesterol;
- behandeling van diabetes en van hoge bloeddruk;
- op een gecontroleerde manier meer bewegen.
Dikwijls schrijft de arts ook een bloedverdunner voor. Als dat niet helpt en de klachten invaliderend zijn, dan zal hij een operatie overwegen. Er is keuze tussen 2 mogelijke chirurgische technieken: de angioplastie en de bypass-operatie. De keuze hangt af van:
- de kenmerken van de verstopping (kort, lang, met verkalkingen, …);
- de beschikbaarheid van aders;
- de voorkeur van de patiënt;
- de kostprijs;
- …
Een multidisciplinair team (cardioloog, internist, vaatchirurg, …) zal in overleg met de patiënt de beslissing nemen.
- Bij een angioplastie wordt een buisje (stent) in de vernauwing van de slagader geplaatst, zodat het bloed er weer normaal doorheen kan stromen.
- Bij een bypass-operatie wordt een overbrugging gemaakt van de verstopte plaats. Hiervoor kan synthetisch materiaal gebruikt worden, of een stukje ader dat op een andere plaats in het lichaam wordt weggenomen.
- Bij kritieke slechte doorbloeding is er meestal een dringende ingreep noodzakelijk. De keuze van de techniek wordt bepaald door de kenmerken van de slagaders (locatie van de vernauwing, aanwezigheid van verkalkingen, korte of lange verstopping, beschikbaarheid van goede aders voor eventuele bypass, …) en door de algemene gezondheidstoestand van de patiënt (leeftijd, andere ziekten zoals diabetes of een hartaandoening, ...).
Meer weten?
Bronnen
- www.ebpnet.be
- Nationale richtlijn KCE: Revascularisatie bij perifeer vaatlijden van de onderste ledematen
- NHG Standaard Perifeer arterieel vaatlijden