Wat is het?
Hepatitis betekent letterlijk ontsteking van de lever, en kan meerdere oorzaken hebben. We bespreken hier enkel hepatitis veroorzaakt door virussen. Er zijn tot op heden 7 varianten van het hepatitisvirus gekend, m.n. A, B, C, D, E, F en G. Elk virus heeft specifieke eigenschappen en een eigen karakter, maar hetgeen ze gemeenschappelijk hebben, is dat ze allen de lever aantasten. In onze contreien zijn A, B en C de meest voorkomende hepatitisvirussen.
Besmetting
Besmetting gebeurt op meerdere manieren. Hepatitis A en E krijg je vooral door contact met besmet voedsel en water of besmet bloed. In gebieden met een slechte riolering waarbij het afvalwater in direct contact komt met drinkwater, kan het water besmet geraken door stoelgang. Het voedsel geraakt op zijn beurt besmet door het wassen van groenten en bereiden van eten met water. Slechte hygiënische omstandigheden dragen sowieso bij tot de besmetting.
Hepatitis B is doorgaans het gevolg van contact met besmet bloed. Dat kan gebeuren bij een bloedtransfusie en gebruik van besmette naalden (druggebruik, prikaccidenten,…).
Hepatitis B en C kun je krijgen via seksueel contact. Een pasgeboren baby kan het virus opgelopen hebben doorheen de moederkoek.
Verloop
Infectie met een hepatitisvirus kan een heel wisselend verloop hebben. Je kunt een infectie “acuut” doormaken. Dat betekent dat je een infectie hebt, symptomen ontwikkelt en nadien al dan niet spontaan kan genezen. Je kunt ook “drager” zijn, waarbij het virus in je lichaam huist en je anderen kunt besmetten, maar zelf geen symptomen hebt. Na enige tijd (dit kan tot een paar jaar duren) genees je van het virus. In sommige gevallen wordt de infectie “chronisch” met evolutie naar levercirrose (verlittekening van de lever) en zelfs leverkanker.
Hoe vaak komt het voor?
Sinds de invoering van het vaccin tegen hepatitis A en B is het aantal zieken zeer sterk gedaald. In de Verenigde Staten ligt het aantal tussen 1 en 2 per 100 000 inwoners, in vergelijking met 20 of meer vóór de vaccinatie. In sommige landen heeft tot 20% van de inwoners afweerstoffen tegen hepatitis in hun bloed. Dat wijst erop dat ze contact hebben gehad met de ziekte of ze al hebben doorgemaakt.
Hepatitis treft dubbel zoveel mannen als vrouwen. Wereldwijd krijgen elk jaar 1,5 miljoen mensen de diagnose van hepatitis A. In België wordt het aantal geschat op 1 460 gevallen per jaar, vooral bij kinderen onder de 12 jaar. Sinds hepatitis B opgenomen is in de basisvaccinatie van kinderen, is de ziekte bij ons, vooral bij jonge mensen, zeldzaam geworden. Hepatitis C komt vooral voor bij druggebruikers die besmette naalden gebruiken. Andere risicogroepen zijn hiv-positieve mannen, kinderen van wie de moeder besmet is met hepatitis C en eerstegeneratiemigranten uit landen waar de ziekte veel voorkomt. Er zijn ongeveer 2 000 gevallen per jaar.
Vijf procent van de personen met hepatitis B en 80% van de personen met hepatitis C ontwikkelen een chronische vorm. Zij worden drager. Het virus blijft dus actief in hun lichaam en zij kunnen anderen blijven besmetten. Wereldwijd zijn er naar schatting 500 miljoen dragers van het hepatitis C-virus.
Hoe kun je het herkennen?
Het ziekteverloop kan sterk variëren. Soms heb je de ziekte doorgemaakt zonder dat je er erg in had. Dat is vooral het geval met hepatitis C.
Er is een vrij groot tijdsinterval tussen de infectie en het optreden van de eerste symptomen, van een paar weken tot wel 6 maanden. Meestal starten de symptomen plots met koorts, vermoeidheid, pijn rechts in de bovenbuik, misselijkheid en soms diarree. Het meest opvallende teken is geelzucht. Dat herken je aan de gele verkleuring van het wit van de ogen en van de huid. Terzelfdertijd kleurt de urine donkerbruin en de stoelgang bleek (het lijkt wel stopverf). Met uitzondering van hepatitis C geneest de ziekte vaak spontaan. In sommige gevallen echter evolueert de ziekte naar levercirrose en leverkanker.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts stelt de diagnose via een bloedonderzoek. Geelzucht en leververgroting zijn immers als symptomen niet voldoende om te besluiten tot hepatitis, want ze komen ook voor bij andere aandoeningen. Via bloedonderzoek spoort men de afweerstoffen op tegen de verschillende types van het virus. Ook meet men de ontstekingsfactoren en schat men de ernst van de leveraantasting in. Bij prikaccidenten en druggebruik via inspuiting wordt nog naar andere infecties gezocht zoals hiv.
Er gebeurt een langere opvolging van mensen met hepatitis B en hepatitis C omdat de ziekte in resp. 5% en 80% van de gevallen chronisch kan worden. Je bent drager van het hepatitis B-virus als het virus na 12 maanden nog steeds in je bloed aanwezig is. Chronische hepatitis C verloopt zeer traag. Het duurt 13 tot 18 jaar voor je de chronische vorm hebt ontwikkeld. Er gebeuren regelmatig controles op de evolutie naar levercirrose en leverkanker (hepatoma of hepatocellulair carcinoma).
Wat kun je zelf doen?
Preventie is uitermate belangrijk. Eet enkel gekookt of gestoofd voedsel en drink enkel flessenwater wanneer je naar gebieden reist met een slechte hygiëne. Laat je vaccineren voor je op een avontuurlijke reis vertrekt. Gebruik steeds condooms bij seksueel contact. Koop ze best in eigen land, want in ontwikkelingslanden laat de kwaliteit vaak te wensen over.
Raadpleeg steeds je arts na een prikaccident.
Als je zelf hepatitis hebt, is het is zeer belangrijk om te beseffen dat je aan een overdraagbare ziekte lijdt. Gelukkig ben je niet voor altijd besmettelijk, tenzij je de chronische vorm hebt. Pas goed op met alcohol en geneesmiddelen, want die moeten door de lever afgebroken worden, en die functioneert bij hepatitis niet zo goed meer. Gebruik je inspuitbare drugs, neem dan steeds steriele wegwerpnaalden. Geef de naalden nooit door aan andere gebruikers of hergebruik nooit hun naalden.
Wat kan je arts doen?
Behandeling
Hepatitis geneest in de regel vanzelf. Er is geen behandeling nodig. Voor de chronische vormen die naar cirrose evolueren bestaan langdurige, dure en zeer gespecialiseerde behandelingen. Hiervoor word je verwezen naar een gespecialiseerd centrum. Het doel van deze behandelingen is vooral om complicaties (cirrose, leverkanker) te voorkomen.
Er bestaan zeer doeltreffende medicijnen tegen hepatitis C, maar deze zijn ook zeer duur en worden slechts onder bepaalde voorwaarden terugbetaald.
Vaccinatie
Je kunt je laten vaccineren tegen hepatitis A en B. Het vaccin tegen hepatitis A bestaat uit 2 inspuitingen, toe te dienen met een interval van 6 maanden. Het is aanbevolen voor alle kinderen tussen 1 en 12 jaar die naar een land reizen waar hepatitis A veel voorkomt. Ook kinderen van migranten van de eerste en tweede generatie met (groot)ouders afkomstig uit een land waar veel hepatitis A is, moeten gevaccineerd worden.
Het hepatitis B-vaccin zit tegenwoordig in de basisvaccinatie van alle kinderen. Personen die tot een risicogroep behoren, moeten gevaccineerd worden. Dat zijn alle mensen die samenwonen met iemand die hepatitis B heeft of die drager is van het virus, de seksuele partners ervan, patiënten die regelmatig bloedtransfusies krijgen (o.w.v. bloedingsstoornisen), druggebruikers die spuiten en hun partners, personen die in de prostitutie zitten, en gezondheidswerkers die in gebieden werken waar de ziekte veel voorkomt.
Hulpverleners worden gevaccineerd na prikaccidenten en contact met besmet bloed.
De vaccins bieden tot 20 jaar of zelfs levenslang bescherming. Er bestaat een bloedtest om te zien of je vaccin nog beschermt. Is dat niet geval, dan is een herinenting nodig.
Er is ook een gecombineerd vaccin tegen A en B samen, dat wordt toegediend aan mensen die als kind geen vaccinatie kregen. Men krijgt 3 inspuitingen op maand 0, 1 en 6. Bij ongeveer 10% van de mensen is het vaccin niet doeltreffend. Zij vormen geen afweerstoffen na de inenting (non responders).
Meer weten?
https://www.kindengezin.be/gezondheid-en-vaccineren/ziek/hepatitis/hepatitis-b/
https://www.seksualiteit.be/soas/overzicht-soas/hepatitis-b
http://www.laatjevaccineren.be/hepatitis-a
http://www.laatjevaccineren.be/hepatitis-b
https://www.cm.be/ziekte-en-behandeling/klachten-en-ziekten/hepatitis-c
Bronnen
www.ebpnet.be
https://kce.fgov.be/nl/naar-een-uitbreiding-van-de-terugbetaling-van-de-hepatitis-c-behandelingen
www.cm.be
www.itg.be