Geheugenstoornissen voorkomen

Wat is het?

Cognitieve functie

Je hersenen hebben vele functies. Een daarvan is de cognitieve functie. Daaronder verstaan we:

• je geheugen;
• je vermogen om nieuwe dingen te leren;
• je taalgebruik;
• zowel eenvoudige als ingewikkelde dagelijkse handelingen begrijpen en uitvoeren.

Kortom, de cognitieve functie heb je nodig om in je dagelijks leven:

• je eigen keuzes en handelingen te bepalen;
• te weten wat er om je heen gebeurt.

Geheugenstoornissen

Geheugenstoornissen vaststellen is niet eenvoudig.

• Ben je eens vergeetachtig of kan je niet op een bepaald woord komen?
  • Dat betekent nog niet dat je een geheugenstoornis hebt.

• De oorzaken van geheugenstoornissen zijn zeer uiteenlopend.
  • Minstens 1 op 3 geheugenstoornissen zou in verband staan met factoren in het dagelijks leven die je kan aanpassen.
  • Die geheugenstoornissen kan je dus mogelijk voorkomen.

Hoe vaak komt het voor?

• Geheugenstoornissen komen redelijk vaak voor bij oudere personen.
• Jaarlijks krijgt ongeveer 1 op 1.000 personen, zowel jong als oud, een diagnose van een bepaalde geheugenstoornis.
  • In de oudere bevolking liggen deze cijfers hoger.

Risicofactoren en beschermende factoren

• Meestal ligt een combinatie van omgevingsfactoren en genen aan de basis van de ontwikkeling van geheugenstoornissen.
  • Zo is de ziekte van Alzheimer bijvoorbeeld de meest voorkomende oorzaak van geheugenstoornissen.

• Een aantal genetische afwijkingen verhogen het risico op de ziekte van Alzheimer.
  • Deze afwijkingen kan je helaas niet wijzigen.
  • Aan deze risicofactor kan je zelf dus niets veranderen.

De belangrijkste risicofactor voor geheugenstoornissen is je leeftijd:

• Ook op deze factor heb je helaas geen vat.
• Oudere mensen hebben dus een grotere kans om een geheugenstoornis te ontwikkelen dan jongere mensen.

Verder zijn er risicofactoren waar preventie wel zinvol is:

• een hoge bloeddruk en hoge cholesterol op middelbare leeftijd
• hart- en vaataandoeningen
• obesitas op middelbare leeftijd
• diabetes
• alcohol drinken
• roken
• depressie
• hoofdletsels

Er zijn ook factoren die je beschermen tegen geheugenstoornissen:

• een hoog opleidingsniveau
• lichaamsbeweging
• een actieve levensstijl
• sociale contacten
• een gezond, gevarieerd eetpatroon met voldoende vitamines en mineralen

Wat kan je zelf doen?

Een gezonde levensstijl, met voldoende beweging en gezonde voeding, beschermt je brein op zich. Maar het heeft ook een positief effect op andere risicofactoren om een geheugenstoornis te ontwikkelen, zoals:

• obesitas;
• hoge bloeddruk;
• diabetes;
• te veel cholesterol.

Voldoende beweging

• Vooral activiteiten zoals wandelen, joggen en zwemmen zouden je brein beschermen tegen veroudering.
• De bewegingsdriehoek helpt je om een actieve levensstijl op te bouwen.

Gezonde voeding

Een gezond eetpatroon verkleint je kans op geheugenstoornissen. Gezonde voeding is rijk aan:

• groenten;
• fruit;
• peulvruchten;
• volkoren granen;
• gezonde vetten zoals in vette vis, olie, noten en zaden.

Supplementen met vitaminen en visolie worden niet aangeraden.

Probeer ook te stoppen met roken en je alcoholgebruik te beperken. Je huisarts kan je daarbij helpen.

Gezonde levensstijl voor jong en oud

Veranderingen in je brein vinden tientallen jaren voor de ontwikkeling van een geheugenstoornis plaats:

• Een gezonde levensstijl is dus al zinvol vanaf jonge leeftijd.

• Bij oudere personen is het echter belangrijk dat hun bloeddruk en BMI niet te laag zijn:
  • Voor 65-plussers ligt een gezonde BMI tussen 23 en 28 kg/m².
    • We spreken van ondergewicht bij een BMI lager dan 23 kg/m² met ongewild gewichtsverlies. Het risico op overlijden neemt dan toe.
    • Bij overgewicht (BMI tussen 28 en 33 kg/m²) neemt bij 65-plussers de kans niet toe, bij obesitas (BMI hoger dan 33 kg/m²) wel.
  • Een te lage bloeddruk en/of BMI vormen juist een hoger risico op geheugenstoornissen. Ook stijgt de kans op regelmatig vallen.

Wat kan je arts doen?

• Ben je tussen 40 en 75 jaar oud?
  • Dan meet je huisarts regelmatig je bloeddruk.

• Heb je een hoge bloeddruk?
  • Dan volgt je arts dit op, geeft die levensstijladvies en start die eventueel medicatie.

• Vanaf 40 à 50 jaar meet je arts ook je cholesterol in je bloed.
  • Voor beide risicofactoren, een hoge bloeddruk en een hoge cholesterol, is de eerste stap je levensstijl aanpassen. 

• Lijd je aan diabetes?
  • Regel dan, samen met je arts, goed je suikerwaarden in je bloed.
  • Een aangepast dieet, medicatie of insuline zijn daarbij erg belangrijk.

Meer weten?

• https://www.hersenstichting.nl/gevolgen-van-een-hersenaandoening/geheugenproblemen/
• https://www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen/de-hersenen/gezonde-hersenen/gezonde-hersenen

Bronnen

https://www.ebpnet.be: Risicofactoren voor en preventie van geheugenstoornissen