Preventie van geheugenstoornissen

Verschenen op 17/05/2019

Wat is het?

Onze hersenen hebben vele functies. Eén daarvan is de cognitieve functie. Onder cognitieve functie verstaan we het geheugen, het vermogen om nieuwe dingen te leren, het taalgebruik en het begrijpen en uitvoeren van zowel eenvoudige als ingewikkelde dagelijkse handelingen. Kortom, alles wat we nodig hebben om in het dagelijks leven onze eigen regie te kunnen voeren en te weten wat er om ons heen gebeurt.

Geheugenstoornissen vaststellen is niet eenvoudig. Het is niet omdat je eens vergeetachtig bent of niet op een bepaald woord kunt komen, dat je een geheugenstoornis hebt. De oorzaken van geheugenstoornissen zijn zeer uiteenlopend. Er wordt geschat dat minstens 1 op 3 geheugenstoornissen in verband staat met aan te passen factoren in het dagelijks leven, en dus mogelijk te voorkomen zijn.

Hoe vaak komt het voor?

Geheugenstoornissen komen redelijk vaak voor bij ouderen. Jaarlijks krijgt ongeveer 1 op 1.000 personen, zowel jong als oud, een nieuwe diagnose van een bepaalde geheugenstoornis. In de oudere populatie liggen deze cijfers hoger.

Risicofactoren en beschermende factoren

De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende oorzaak van geheugenstoornissen. Meestal ligt een gecombineerd effect van omgevingsfactoren en genen aan de basis van de ontwikkeling van geheugenstoornissen. Een aantal genetische afwijkingen verhogen het risico op de ziekte van Alzheimer. Deze afwijkingen kunnen helaas niet gewijzigd worden, waardoor je er zelf niets aan kunt veranderen.

De belangrijkste risicofactor voor geheugenstoornissen is de leeftijd. Ook deze risicofactor kan helaas niet beïnvloed worden. Oudere mensen hebben dus een grotere kans om geheugenstoornissen te ontwikkelen dan jongere mensen.

Verder zijn er verschillende risicofactoren die wel te beïnvloeden zijn:

een hoge bloeddruk en hoge cholesterol op middelbare leeftijd;
hart- en vaataandoeningen;
zwaarlijvigheid op middelbare leeftijd;
diabetes;
alcohol;
roken;
depressie;
hoofdletsels.

Factoren die je beschermen tegen geheugenstoornissen zijn:

een hoog opleidingsniveau;
lichamelijke activiteit;
een actieve levensstijl;
sociale interacties;
een gezonde, gevarieerde voeding met voldoende vitamines en mineralen.

Wat kun je zelf doen?

Een ongezonde levensstijl is een risicofactor voor het ontwikkelen van geheugenstoornissen die je zelf kunt veranderen. Zorg voor een gevarieerd dieet (voorkeur voor plantaardige producten, niet-verzadigde vetten, volkoren producten en vis) en voldoende lichamelijke activiteit. Het is ook raadzaam om te stoppen met roken en je alcoholgebruik te beperken. Je huisarts kan je hierbij zeker helpen.

Veranderingen in het brein vinden tientallen jaren voor de ontwikkeling van geheugenstoornissen plaats. Het is dus belangrijk om al vanaf jonge leeftijd een gezonde levensstijl te hebben. Bij 75-plussers is het echter belangrijk dat de bloeddruk en de BMI niet te laag zijn, aangezien deze factoren juist een hoger risico vormen op geheugenstoornissen en andere aandoeningen, zoals regelmatig vallen.

Wat kan je arts doen?

De huisarts meet regelmatig je bloeddruk als je tussen 40 en 75 jaar oud bent. Als je een hoge bloeddruk hebt, zal je arts dit opvolgen, levensstijladvies geven en eventueel medicatie starten.

Vanaf middelbare leeftijd zal je arts ook je cholesterol meten in je bloed. Voor beide risicofactoren, een hoge bloeddruk en een hoge cholesterol, is de eerste stap het aanpassen van je levensstijl. Lichamelijke activiteit en een gezond dieet beschermen het brein op zich, maar verminderen ook andere risicofactoren voor het ontwikkelen van een geheugenstoornis.

Als je aan diabetes lijdt, moet je in samenspraak met je arts je suikerwaarden in je bloed goed regelen met een aangepast dieet, medicatie of insuline.