Wat is het?
Dikkedarmkanker (colorectale kanker) is een kwaadaardig gezwel in de dikke darm. Het ontstaat langzaam en meestal uit een poliep. Poliepen zijn zwellingen van slijmvlies in de darm. Ze zijn doorgaans goedaardig en geven geen klachten. Net daarom is het belangrijk om poliepen op te sporen voordat je klachten hebt. Dat noemen we screening.
In België gebeurt de screening naar dikkedarmkanker via een bevolkingsonderzoek. Je krijgt hiervoor om de 2 jaar een uitnodiging.
Oorzaak en risicofactoren
De oorzaak van dikkedarmkanker is nog niet helemaal bekend. Waarschijnlijk liggen er meerdere oorzaken aan de basis.
Factoren die het risico op dikkedarmkanker verhogen, zijn:
- leeftijd;
- Hoe ouder je bent, hoe groter de kans.
- erfelijke aanleg;
- Je vader, moeder, zussen of broers hebben de ziekte (gehad).
- een bestaande darmziekte, zoals de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa;
- ongezonde levensstijl:
- voeding met te veel vet en rood vlees, en te weinig vezels;
- roken;
- overgewicht;
- te weinig bewegen.
Hoe vaak komt het voor?
Elk jaar krijgen iets meer dan 8.000 Belgen te horen dat ze dikkedarmkanker hebben. De ziekte is daarmee de derde meest voorkomende kanker bij mannen (na prostaat- en longkanker) en de tweede bij vrouwen (na borstkanker).
In ongeveer drie kwart van de gevallen speelt alleen de leeftijd een rol. De erfelijke vorm komt weinig voor.
Welke tests worden er gebruikt om dikkedarmkanker op te sporen?
Stoelgangtest
Het bevolkingsonderzoek gebruikt een stoelgangtest. Deze test spoort onzichtbaar bloed op in de stoelgang. Je hoeft hiervoor alleen een staal stoelgang te bezorgen.
Kijkonderzoek van de darm (coloscopie)
Een afwijkende of positieve stoelgangtest betekent dat er bloed in je stoelgang zit. In dat geval moet je je wel bijkomend laten onderzoeken. De arts inspecteert dan via een kijkonderzoek (coloscopie of colonoscopie) je hele dikke darm op afwijkingen.
Bij een positieve stoelgangtest heeft het geen zin om de test te herhalen. Je moet dan altijd een kijkonderzoek van je darm laten uitvoeren.
Testresultaten
- Als het kijkonderzoek van je darm normaal is, na een positieve stoelgangtest, moet je pas na 10 jaar een nieuwe stoelgangtest doen.
- Als het kijkonderzoek van je darm afwijkingen vertoont, spreekt de maagdarmspecialist (gastro-enteroloog) een vervolgonderzoek met je af.
Wie wordt gescreend?
Iedereen tussen 50 en 74 jaar, met of zonder risicofactoren, krijgt om de 2 jaar een uitnodiging per brief om de stoelgangtest te laten doen. De test is niet verplicht.
Risicopersonen
Wanneer dikkedarmkanker voorkomt in de familie (vader, moeder, broer(s) en/of zus(sen)), start de screening al vroeger (vanaf 40 jaar).
Personen met een groter risico en/of een chronische darmaandoening moeten een kijkonderzoek van de darm (coloscopie) ondergaan. Zij moeten dus niet eerst een stoelgangtest doen. Met een maagdarmspecialist kunnen ze bespreken hoe vaak een coloscopie moet gebeuren om hun gezondheid verder op te volgen.
Voor- en nadelen van screening van dikkedarmkanker
Voordelen
- Dikkedarmkanker ontstaat heel langzaam. Een arts kan poliepen opsporen en verwijderen voordat er kankercellen worden gevormd.
- Doordat de kanker of het risico ervoor eerder wordt vastgesteld, kunnen complicaties of een (zwaardere) behandeling worden vermeden.
- Ook de kans op volledige genezing is groter.
Nadelen
De ideale test is een test die altijd positief is wanneer een persoon een aandoening heeft, en altijd negatief wanneer hij die aandoening niet heeft. Helaas bestaan zulke tests niet. Af en toe zijn er ‘valspositieve’ of ‘valsnegatieve’ resultaten.
- Valspositief betekent dat de test positief is, maar de persoon de ziekte eigenlijk niet heeft.
- Valsnegatief betekent dat de test negatief is, maar de persoon de ziekte toch heeft.
Andere nadelen van screening zijn:
- angst wanneer je moet wachten op het resultaat;
- wachten op vervolgonderzoek bij een afwijkend screeningsresultaat;
- mogelijke complicaties bij een eventueel vervolgonderzoek (coloscopie).
Meer weten?
- https://www.bevolkingsonderzoek.be/nl/wat-is-een-screening
- https://dikkedarmkanker.bevolkingsonderzoek.be/
- https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/colorectale-dikkedarmkanker
- https://www.allesoverkanker.be/dikkedarmkanker