Wat is het?
Wanneer het heel warm is, kunnen soms plots een aantal problemen optreden:
- uitdroging;
- zwelling door de warmte (warmte-oedeem);
- hittekrampen;
- uitputting door de hitte;
- een zonneslag;
- een hitteslag of hitteberoerte.
Hitte kan dus schadelijk zijn voor je gezondheid. Een hitteberoerte kan zelfs dodelijk zijn. Vooral wanneer het heel vochtig is, kan de temperatuur van je lichaam snel stijgen. Dit gebeurt ook wanneer de temperatuur in de omgeving niet extreem hoog is.
Bij wie komt het voor?
Iedereen kan last krijgen van de hitte, maar sommige groepen moeten extra voorzichtig zijn. Deze risicogroepen zijn gevoeliger dan anderen voor de hitte en de zon:
- kinderen;
- (gezonde) 65-plussers;
- personen met een chronische aandoening, zoals:
- hart- en vaataandoeningen;
- diabetes;
- een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie);
- een verminderde nierwerking.
- sporters of personen die grote inspanningen moeten leveren bij hoge temperaturen;
- mensen met een slechte lichamelijke conditie en/of veel overgewicht;
- mensen die te veel alcohol drinken;
- mensen die bepaalde medicijnen, bijv. bepaalde antidepressiva of plaspillen, innemen.
Hoe kun je het herkennen?
Uitdroging
Wanneer je hevig zweet en weinig drinkt, kan je lichaam uitdrogen. Bij uitdroging kan je volgende klachten hebben:
- grote dorst;
- een droge mond;
- hoofdpijn;
- donkere urine of niet meer kunnen plassen;
- minder of geen tranen hebben;
- een huidplooi kunnen maken die niet direct verdwijnt.
Zwelling door warmte (warmte-oedeem)
Je benen en voeten kunnen opzwellen door de warmte. Vooral zwaarlijvige personen en/of mensen met een verhoogde bloeddruk hebben hier last van.
Zonneslag
Een zonneslag krijg je door rechtstreekse hitte op een onbedekt hoofd. Je kan dan last hebben van:
- hevige hoofdpijn;
- misselijkheid;
- duizeligheid.
Je kan dan ook andere symptomen hebben die wijzen op een overprikkeling van het centrale zenuwstelsel:
- slaperigheid;
- bewustzijnsverlies (syncope);
- overprikkeldheid.
Hittekrampen
Hittekrampen komen vooral voor wanneer je heel veel zweet tijdens zware fysieke inspanningen. Meestal zijn dat spierkrampen ter hoogte van je kuitspieren, die verdwijnen zodra je rust.
Hitte-uitputting
Hitte-uitputting ontstaat wanneer je lang wordt blootgesteld aan hitte en je lichaam uitdroogt (dehydratatie). Dit kan de voorbode zijn van een hitteberoerte. De voornaamste kenmerken zijn:
- duizeligheid;
- flauwte;
- vermoeidheid;
- slapeloosheid;
- hyperventilatie;
- ongewone nachtelijke onrust.
Je krijgt geen dorst en koorts wanneer je naast een watertekort ook een zouttekort (natriumtekort) hebt. Bij een zouttekort heb je vaak ook maagdarmklachten zoals misselijkheid.
Hitteberoerte of hitteslag
Hitteberoerte ontstaat meestal wanneer je lang blootgesteld wordt aan hoge temperaturen. Dat kan ernstige complicaties geven. Het is vaak het gevolg van een hitte-uitputting. Je herkent een hitteberoerte aan:
- hoge lichaamstemperatuur (meer dan 39°C tot 45°C);
- verhoging van het hartritme (meer dan 100 hartslagen per minuut);
- ongewone onrust;
- warme, rode en droge huid;
- hoofdpijn;
- braakneigingen en braken;
- stuipen;
- bewustzijnsverlies;
- coma.
Dit is een medisch noodgeval. Wanneer je een hitteberoerte niet behandelt, kan je eraan sterven.
Wat kun je zelf doen?
Hitteziekten voorkomen
Voorspelt het weerbericht hitte? Dan volg je het best de volgende adviezen op om hitteziekten te voorkomen:
- Doe overdag, tussen 11 en 22 uur, geen grote lichamelijke inspanningen buiten.
- Beperk je inspanningen of las regelmatig een pauze in.
- Drink voldoende:
- Drink minstens anderhalve tot twee liter in rust: bijv. water, sportdrank, afgekoelde bouillon.
- Wacht niet tot je dorst hebt.
- Vermijd alcohol en dranken met cafeïne, zoals koffie, thee of cola. Deze dranken verstoren de natuurlijke vochtbalans van je lichaam.
- Blijf binnen en zoek een koele ruimte op. Koel je lichaam ook regelmatig af in een douche, bad of zwembad.
- Moet je toch naar buiten?
- Draag lichte kledij.
- Bescherm je hoofd tegen de zon met een hoed of een pet.
- Gebruik een goede zonnecrème met een aangepaste beschermingsfactor.
- Let extra op oudere personen en kinderen.
- Vraag aan je arts of je geneesmiddelen neemt die een nadelig effect kunnen hebben op je gezondheid tijdens een hittegolf. Soms kan je arts de dosis aanpassen.
Hittekrampen voorkomen
Zweet bevat water, maar ook mineralen zoals natrium (dat de zoute smaak veroorzaakt) en kalium. Als je veel zweet, verlies je dus niet alleen water, maar ook mineralen. Als dit verlies niet aangevuld wordt, kan het mineralentekort resulteren in spierkrampen.
- Om hittekrampen en hitte-uitputting te vermijden, kan je 0,1% zout water drinken. Dat is een halve theelepel zout in 2 liter water.
- Vermijd om alleen water te drinken bij langdurige fysieke inspanningen. Enkel water drinken verstoort dan de elektrolytenbalans.
Hitteziekten verhelpen
Verliest iemand het bewustzijn en kan hij of zij een hitteberoerte hebben? Bel dan 112. Daarna is de eerste boodschap afkoelen (na reanimatie of veilige zijligging door een bekwaam persoon).
- De beste methode is water druppelen, gieten of sproeien op de hele huid en tegelijk met een luchtbron blazen om verkoeling te brengen.
- Icepacks in de oksels, nek en liesstreek kunnen helpen.
- Het lichaam onderdompelen in water is de snelste manier om een gezond lichaam af te koelen. Het wordt niet aanbevolen om ouderen, kinderen of mensen met onderliggende aandoeningen op deze manier af te koelen, omdat het een groot effect heeft op het hart en de bloedvaten.
Zwelling door warmte kun je proberen verhelpen door voldoende te rusten met je benen omhoog en genoeg te drinken. Vermijd plasmedicatie, tenzij er een andere medische reden is om deze in te nemen.
Wat kan je arts doen?
Diagnose
Je arts onderzoekt je op tekenen van hitteziekten. Vermoedt je arts dat je een hitte-uitputting of een hitteberoerte hebt? Dan kan hij een aantal testen doen:
- een vingerprik om snel je suikerwaarde te bepalen;
- een bloedafname om je natrium- en kaliumgehaltes (elektrolytenbalans), nierwerking, ... te controleren;
- een bepaling van ontstekingswaarden om uit te sluiten dat je een infectie hebt.
Soms is een snelle diagnose en behandeling nodig in het ziekenhuis.
Hitteberoerte of hitteslag
De meest ernstige hitteziekte is een hitteberoerte. Deze toestand is levensbedreigend.
- De arts biedt je de eerste (levensreddende) ondersteuning en koelt je zo snel mogelijk af.
- Hij of zij dient zuurstof toe en herstelt je vochtbalans via een infuus.
- De verdere behandeling van een hitteberoerte gebeurt in het ziekenhuis.
- Artsen houden je nieren nauwgezet in de gaten. Je nieren kunnen door een hitteberoerte minder goed werken (acute nierinsufficiëntie).
- Op een hartfilmpje (elektrocardiogram) zie je bij een hitteberoerte soms storingen die lijken op een hartinfarct.
Hitte-uitputting
Vertoont je lichaam tekenen van uitputting? Dan moet je vocht innemen. Je arts neemt bloed af om je elektrolytenbalans te bepalen. Op basis daarvan beslist hij welke behandeling in jouw geval de beste is.
- Hypertone dehydratatie met een teveel aan natrium in het bloed (hypernatriëmie) wordt meestal veroorzaakt door de combinatie van lichaamsbeweging en warmte. Het ontstaat wanneer je het verloren vocht niet compenseert. Water drinken is dan de juiste behandeling.
- Hypotone dehydratatie is een uitdroging die gepaard gaat met een tekort aan zout. Dit komt voor wanneer je alleen water drinkt om het vochttekort te compenseren. Vaak heb je bij hypotone dehydratatie minder dorst dan bij de hypertone dehydratatie. Meestal krijg je dan een infuus met een zoutoplossing.