Hyperventilatie

Aangepast op 05/09/2019

Wat is het?

De ademhaling is een proces dat meestal onbewust gebeurt. We ademen zuurstof (O₂) in en koolzuurgas (CO₂) uit. De ademhaling past zich automatisch aan bij wat we doen: een rustige ademhaling in rust en tijdens de slaap, en een snelle en diepere ademhaling bij inspanning.

In situaties van angst, spanning en stress verandert de ademhaling vaak zonder dat je het zelf beseft. Je gaat sneller en oppervlakkiger ademhalen.

Oorzaken van hyperventilatie

Hyperventilatie kan volledig normaal zijn, zoals op het einde van een zware inspanning. Een loper die na een felle eindspurt de eindmeet bereikt, hyperventileert.
Hyperventilatie kan ook zowel een psychologische als een fysieke oorzaak hebben. Vaak ligt stress aan de basis. Je ademt dan zoals bij een zware inspanning, terwijl je helemaal geen inspanning doet.
Ook long-, hart- en hersenaandoeningen kunnen hyperventilatie veroorzaken.

Hyperventilatiesyndroom

De term hyperventilatiesyndroom verwijst naar het geheel van symptomen die zich kunnen voordoen bij hyperventilatie met een psychische oorzaak. Vaak is het hyperventilatiesyndroom verbonden met een paniekstoornis.

Hyperventilatie is meestal een chronische aandoening. Dit wil zeggen dat je gedurende een lange tijd, zonder dat je je daar bewust van bent, te snel en te oppervlakkig ademt.

Hoe kun je het herkennen?

Bij hyperventilatie heb je een gevoel van ademnood. Vaak ervaar je stekende pijn en een beklemmend gevoel links op de borstkas en is je hartslag versneld. Veel mensen denken daarom dat ze een hartaanval krijgen. Volgende fysieke symptomen kunnen optreden:

duizeligheid;
zweten;
een gevoel van flauwvallen;
hartkloppingen;
zwakte;
beven;
onhandigheid;
tintelingen in het gezicht, handen en voeten;
spierkrampen;
een droge mond.

Ook concentratieproblemen, gevoelens van angst, paniek en depersonalisatie kunnen ontstaan.

Door de angst die deze symptomen opwekken ga je vaak nog sneller en dieper ademhalen, waardoor de symptomen verergeren.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Je arts zal je verschillende vragen stellen en een lichamelijk onderzoek uitvoeren.

Als hij een onderliggende aandoening vermoedt en bijkomende informatie nodig heeft, zal hij een bloedafname en elektrocardiogram (hartfilmpje) verrichten en je eventueel doorverwijzen voor een röntgenfoto van hart en longen.

Wat kun je zelf doen?

Hyperventilatie is absoluut niet gevaarlijk. Het is wel belangrijk dat je het herkent. Als het regelmatig terugkomt, kun je best bij jezelf nagaan of er een oorzaak voor is, zoals spanningen thuis, op school of op het werk. Het is ook goed om te weten in welke situaties de klachten optreden. Zo kun je ze voorkomen.

Je kunt enkele maatregelen nemen om angst- en spanningsklachten te voorkomen of te stoppen:

Wanneer je een aanval hebt of voelt aankomen, probeer dan rustig te blijven ademen.
- Probeer je borstkas stil te houden en met je buik te ademen.
- Hou je handen op je buik. Bij iedere ademhaling zou dan je buik op en neer moeten gaan.
- Neem bijv. 3 seconden om in te ademen en 6 om uit te ademen. Als dat niet zo best lukt, kan een kinesitherapeut je een correcte ademhaling aanleren.
Ontspan je nek en schouders.
Bewegen kan de aanval doen stoppen.
Je kunt oefeningen doen, zoals herhaaldelijk door de knieën buigen.
Ook afleiding kan helpen om de aanval tegen te houden.
Probeer te achterhalen waarom bepaalde situaties spanningen oproepen. Noteer dit en bespreek het eventueel met een arts of een psycholoog. Het kan zijn dat je je niet bewust bent van angst of spanningen, maar dat je wel last hebt van hyperventilatiesymptomen.

Wat kan je arts doen?

Als er een lichamelijke oorzaak is voor de hyperventilatie, zal je arts deze behandelen.
Is er een psychologische oorzaak, dan zal je arts je proberen geruststellen en de goedaardigheid ervan uitleggen. Hyperventilatie zonder onderliggende lichamelijke oorzaak is niet gevaarlijk!
Een kinesitherapeut kan je door middel van ademhalingsoefeningen aanleren om op een correcte manier te ademen.
Soms wordt de hulp van een psycholoog ingeroepen om onderliggende problemen aan te pakken en op een juiste manier te leren omgaan met angsten.