Wat is het?
Fibromyalgie is een combinatie van verschillende klachten en bevindingen.
- Pijn en vermoeidheid zijn de meest opvallende klachten.
- Als je fibromyalgie hebt, zijn je mechanismen van pijn verstoord.
- Daardoor ben je er gevoeliger voor. Je ervaart dus sneller pijn dan andere mensen.
- Een gewone aanraking kan soms pijn uitlokken.
Oorzaak
De oorzaak van fibromyalgie is niet bekend.
- Er worden geen afwijkingen in het spierweefsel of ontstekingen vastgesteld.
- Veeleer wordt een abnormale pijnverwerking in het centrale zenuwstelsel als oorzaak vermoed.
- Mogelijk loopt er iets fout tussen de hersenen, spieren en bepaalde stoffen die de spieren aansturen (neurotransmitters).
- Ook sociale, psychologische en omgevingsfactoren zouden een rol kunnen spelen in het ontstaan en aanhouden van fibromyalgie.
Het is nog niet duidelijk of fibromyalgie op zichzelf een ziektebeeld is. Ook over de diagnose bestaat nog geen eensgezindheid.
Heb je klachten die je veel last bezorgen? Dan is het belangrijk om die, samen met je arts, aan te pakken (zie verder).
Hoe kan je het herkennen?
Fysieke klachten
Als je aan fibromyalgie lijdt, heb je last van:
- aanslepende pijn over je hele lichaam;
- andere typische klachten, zoals:
- vermoeidheid;
- het gevoel ‘s ochtends niet uitgeslapen te zijn.
Verder ervaren personen met fibromyalgie vaker volgende klachten:
- een prikkelbare darm;
- hartklachten;
- gynaecologische problemen;
- herhaaldelijk plassen;
- hoofdpijn;
- een beklemmend gevoel;
- gevoelloosheid;
- tintelingen in het lichaam;
- een opgezwollen gevoel van het lichaam;
- overbeweeglijke gewrichten (ongeveer de helft van de personen met fibromyalgie);
- gemakkelijk blozen;
- koude handen en voeten.
De symptomen kunnen verergeren bij:
- weersveranderingen;
- stress.
Cognitieve en mentale klachten
Personen met fibromyalgie hebben vaker last van:
- concentratieproblemen;
- moeite om nieuwe dingen te leren;
- angstige of depressieve gevoelens.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Bevraging en lichamelijk onderzoek
Je arts stelt je vragen over je klachten. Een aantal typische lichamelijke en mentale symptomen helpen de arts om fibromyalgie vast te stellen, zoals:
- een niet-verkwikkende slaap;
- vermoeidheid gedurende de dag;
- algemene pijn bij aanraking.
Je arts probeert de pijn uit te lokken door te drukken op bepaalde plaatsen (tender points, trigger points) van je lichaam.
Andere aandoeningen uitsluiten
Je arts probeert een onderscheid te maken met andere aandoeningen die langdurige pijn of vermoeidheid kunnen veroorzaken. Voorbeelden zijn:
- reumatische aandoeningen;
- een verstoorde werking van de schildklier;
- klachten eigen aan de menopauze.
Wat kan je zelf doen?
Lichaamsbeweging
Omdat je pijn voelt en/of vermoeid bent, heb je misschien de neiging om je lichaam niet te veel te belasten, en dus minder te bewegen. Toch is het belangrijk dat je blijft bewegen, binnen je eigen grenzen:
- Lichaamsbeweging vermindert de klachten.
- Door je spierkracht en uithouding te verbeteren, ben je beter in staat om deel te nemen aan normale dagelijkse activiteiten.
- Wandelen, fietsen en spieroefeningen zijn ideaal.
- Zwemmen wordt ook aangeraden, behalve wanneer je uitgesproken nek- en schouderklachten hebt.
Begeleiding en oefentherapie
Je kan je laten begeleiden door een kinesitherapeut. Hij kan je:
- advies geven, sturen en ondersteunen;
- helpen bij oefentherapie;
- een persoonlijk programma op maat maken.
Wees niet ongerust als je tijdelijk meer pijn voelt tijdens of na het bewegen:
- Bewegen veroorzaakt geen schade aan je spieren.
- Beweging vermijden zorgt er wel voor dat je spieren verzwakken. Dat kan op zijn beurt leiden tot:
- meer pijn;
- minder spierkracht;
- lager uithoudingsvermogen.
Goede slaaphygiëne
Heb je slaapproblemen? Probeer dan volgende zaken te vermijden om beter (in) te slapen:
- koffie;
- alcohol;
- lawaai;
- stress.
Een vast slaapritme is belangrijk. Probeer daarom:
- op tijd naar bed te gaan ’s avonds;
- niet te lang te blijven liggen ’s ochtends.
Gezonde levensstijl
- Zorg voor een goede lichaamshouding.
- Probeer:
- gezond te eten;
- niet te roken;
- zo weinig mogelijk alcohol te drinken.
Leren omgaan met je klachten
Hoe je pijn ervaart, is persoonlijk:
- Pijn is niet alleen het resultaat van gewaarwordingen (pijnprikkels).
- Ook de gedachten en gevoelens die je daarbij ervaart, hebben een invloed op hoe je de pijn beleeft:
- Als je denkt dat elk ongemak ernstig is, zal je meer pijn ervaren.
- Ben je er daarentegen van overtuigd dat bewegen net goed is voor je lichaam, dan zal je minder pijn ervaren.
Probeer actief te blijven en te doen wat je graag doet. Daarom moet je leren om zo goed mogelijk met je klachten en activiteiten om te gaan.
Negatieve gedachten vermijden
Probeer negatieve gedachten het best actief te vermijden. Ze verergeren de pijnbeleving (zie boven). Voorbeelden van negatieve gedachten zijn:
Informeren en steun zoeken
- Bespreek met de mensen uit je omgeving wat je wel en niet kan doen.
- Leg hen uit dat je werkt aan je klachten.
- Vraag eventueel of ze je willen stimuleren.
Wat kan je arts doen?
Het is belangrijk dat je arts:
- een goede relatie met je opbouwt en onderhoudt;
- je aandoening breed benadert vanuit biologisch, psychologisch en sociaal standpunt;
- vermijdt dat je te veel of onnodige onderzoeken ondergaat.
Therapie
Individuele therapie
Met cognitieve gedragstherapie kan je leren om je gedachten af te leiden van de pijn. Deze techniek leer je samen met een psychotherapeut:
- In een aantal gesprekken ga je samen na:
- hoe je denkt over je pijn of vermoeidheid;
- wat die klachten allemaal met je doen.
- De psychotherapeut leert je om op een andere manier:
- naar je klachten te kijken;
- met je klachten om te gaan, zodat je er wat minder last van hebt.
Je gedrag, gevoel en manier van denken kunnen daardoor veranderen. Meestal helpt dat om de klachten te verminderen.
Groepstherapie
Naast individuele therapie kan ook groepstherapie zinvol zijn:
- Samen met andere personen met fibromyalgie volg je een behandeling.
- Verhalen uitwisselen kan:
- herkenbaar zijn;
- ondersteuning bieden;
- motiverend werken in de behandeling.
Medicatie
- Sommige antidepressiva hebben een effect op de pijnklachten:
- Dat effect voel je pas na ongeveer twee weken.
- Dat is sneller dan bij een depressie.
- Voorbeelden van deze medicijnen zijn:
- citalopram;
- paroxetine;
- fluoxetine.
- Dat effect voel je pas na ongeveer twee weken.
- Soms helpt een geneesmiddel tegen epilepsie (pregabaline).
Behandeling op maat
- Je arts stelt een persoonlijk behandelingsplan op.
- Daarmee kan je zowel je lichamelijke als mentale klachten aanpakken.
- Er bestaan ook centra die zich toeleggen op de aanpak van fibromyalgie.
- Daar kan je terecht voor professionele begeleiding en revalidatie.